18 އަދި 19 ސެޕްޓެމްބަރު 2024 ގައި ލުބުނާނުގައި ހިނގި ވަޔަލެސް ޑިވައިސްތަކުގެ ގޮއްވުންތަކަކީ ދުނިޔޭގެ ސަމާލުކަން ލިބުނު އަދި ސަލާމަތީ ގޮތުން ވަރަށް ބޮޑަށް ކަންބޮޑުވުން އުފެދުނު ހާދިސާއެކެވެ. މި ހާދިސާއިން ފާހަގަކޮށްލެވުނީ ޓެކްނޮލޮޖީ ބޭނުންކޮށްގެން ހަނގުރާމަވެރި ޙަރަކާތްތައް ހިންގުމުގެ ނުރައްކާތެރިކަމާއި، އިލެކްޓްރޯނިކް ސާމާނުގެ ސަޕްލައި ޗެއިން ރައްކާތެރިކުރުމުގެ މުހިންމުކަމެވެ. މި ރިޕޯޓުގައި މި ހާދިސާއާ ގުޅޭ މުހިންމު މަޢުލޫމާތުތައް ހިމަނާލާނަމެވެ.
ހާދިސާގެ ޚުލާސާ:
18 ސެޕްޓެމްބަރު 2024 ގައި، ހިޒްބުﷲގެ މެންބަރުން ބޭނުންކުރި އެތައްހާސް ޕޭޖަރުތަކެއް އެއްފަހަރާ ގޮއްވާލެވުނެވެ. މީގެ އެއްދުވަސް ފަހުން، 19 ސެޕްޓެމްބަރުގައި، ހަމަ އެފަދަ ގޮތަކަށް ވޯކީ-ޓޯކީތަކެއް ގޮއްވާލެވުނެވެ. މި ދެ ހާދިސާގައި ޖުމްލަ 57 މީހުން މަރުވެ، 3,000 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ޒަޚަމްވިއެވެ. މި ހާދިސާތަކުން ލުބުނާނުގެ ސަލާމަތީ ހާލަތަށް ބޮޑު އަސަރެއް ކުރިއެވެ. އަދި މެދުއިރުމަތީގެ ސަރަޙައްދުގައި ހިނގަމުންދާ ހަނގުރާމަވެރި ޙާލަތު އިތުރަށް ގޯސްވެގެން ދިޔައެވެ.
ގެއްލުންތަކުގެ ތަފްސީލު:
ޕޭޖަރު ގޮއްވުންތަކުގައި 37 މީހުން މަރުވެ، 2,800 މީހުން ޒަޚަމްވިއެވެ. ވޯކީ-ޓޯކީ ގޮއްވުންތަކުގައި 20 މީހުން މަރުވެ، 450 މީހުން ޒަޚަމްވިއެވެ. މި ހާދިސާތަކުގެ އަނިޔާވެރިކަން ދައްކުވައިދޭ އެއް ކަމަކީ މަރުވި މީހުންގެ ތެރޭގައި ދެ ކުޑަކުދިން (9 އަދި 11 އަހަރު) ހިމެނުމެވެ. އަދި ހިޒްބުﷲގެ އިސް ދެ ކޮމާންޑަރުން ވެސް މި ހާދިސާގައި ޝަހީދުވިއެވެ. މީގެ އިތުރުން، އީރާނުގެ ސަފީރު ޒަޚަމްވުމަކީ މި ހާދިސާގެ ސިޔާސީ ފުޅާމިނުގެ ހެއްކެކެވެ.
ޑިވައިސްތަކުގެ މަޢުލޫމާތު:
ގޮއްވާލެވުނު ޕޭޖަރުތަކުގައި ޓައިވާނުގެ ކުންފުންޏެއް ކަމަށްވާ ގޯލްޑް އަޕޮލޯގެ ނަން ޖަހާފައިވިއެވެ. އަދި ވޯކީ-ޓޯކީތަކުގައި ޖަޕާނުގެ ކުންފުންޏެއް ކަމަށްވާ އައިކޮމްގެ ނަން ޖަހާފައިވިއެވެ. ނަމަވެސް، މި ދެ ކުންފުނިން ވަނީ މި ޑިވައިސްތައް އުފެއްދި ކަމަށް އިންކާރުކޮށްފައެވެ. މި ކަމުން ފާހަގަވަނީ މި ޑިވައިސްތައް އުފެއްދުމުގައި އޮޅުވާލުމުގެ ބޮޑު މަސައްކަތެއް ކޮށްފައިވާކަމެވެ.
ޓެކްނިކަލް ތަފްސީލު:
ގޮއްވާލެވުނު ޕޭޖަރުތަކަކީ ގޯލްޑް އަޕޮލޯގެ AR-924 މޮޑެލް ކަމަށް ދައްކާފައިވެއެވެ. މި ޕޭޖަރުތަކަށް 450-470 މެގަހަރޓްޒް ފްރީކުއެންސީގައި މެސެޖު ލިބެއެވެ. ގޮއްވާލުމުގެ ކުރިން ޑިވައިސްތައް ހޫނުވެ، ބީޕްކުރަން ފެށިއެވެ. މި ކަމުން ދޭހަވަނީ މި ޑިވައިސްތައް ގޮއްވާލުމަށް ޚާއްޞަ ގޮތަކަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާކަމެވެ. އަދި މި ޑިވައިސްތައް ގޮއްވާލުމަށް ދުރުން ސިގްނަލެއް ފޮނުވާފައިވާ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ.
ސަޕްލައި ޗެއިންގެ މައްސަލަތައް:
ގޯލްޑް އަޕޮލޯއިން ބުނެފައިވަނީ އެ ކުންފުނިން ހަންގޭރީގެ ކުންފުންޏަކަށް ބްރޭންޑް ނަން ބޭނުންކުރުމުގެ ހުއްދަ ދީފައިވާ ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް ހަންގޭރީގެ ސަރުކާރުން ބުނެފައިވަނީ އެ ޤައުމުގައި މިފަދަ ޑިވައިސްތަކެއް އުފައްދާ ތަނެއް ނެތް ކަމަށެވެ. މި ހާދިސާއިން ފާހަގަވަނީ އިލެކްޓްރޯނިކް ސަޕްލައި ޗެއިން ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ދަތިކަމެވެ. އަދި މި ދާއިރާގައި ހުރި ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތައް މިކަމުން ފާހަގަކުރެވެއެވެ.
ސިޔާސީ ނަތީޖާތައް:
މި ހާދިސާއާ ގުޅިގެން ހިޒްބުﷲއިން ވަނީ އިސްރާއީލަށް ޒިންމާ އުފުލުމަށް ގޮވާލާފައެވެ. އަދި އީރާނުން ވަނީ މިއީ "އިސްރާއީލީ ޓެރަރިޒަމް" ކަމަށް ބުނެފައެވެ. ނަމަވެސް، އިސްރާއީލުން މިކަމާ ގުޅޭގޮތުން އެއްވެސް އެއްޗެއް އަދި މިހާތަނަށް ބުނެފައެއް ނުވެއެވެ.
އެމެރިކާގެ ސަރުކާރުން ބުނެފައިވަނީ މި ހަމަލާއާ ގުޅުމެއް ނެތް ކަމަށެވެ. މި ހާދިސާއިން މެދުއިރުމަތީގެ ސަރަޙައްދުގެ ސިޔާސީ ގުޅުންތަކަށް އިތުރު ބޮޑު ބަދަލުތަކެއް އަންނާނެ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ.
މި ހާދިސާއަކީ ޓެކްނޮލޮޖީ ބޭނުންކޮށްގެން ދެވުނު ފާހަގަކޮށްލެވޭ ހަމަލާއެކެވެ. މިއިން ދައްކުވައިދެނީ ޒަމާނީ އިލެކްޓްރޯނިކް ސާމާނު އުފެއްދުމުގެ ސަޕްލައި ޗެއިން ރައްކާތެރިކުރުމުގެ މުހިންމުކަމެވެ. އަދި މިފަދަ ހަމަލާތަކުން ރައްކާތެރިވުމަށް އިތުރު ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅަން ޖެހިފައިވާކަމެވެ.
މި ހާދިސާއަކީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަމަށް ބޮޑު އިންޒާރެކެވެ. އަދި ޓެކްނޮލޮޖީގެ ދާއިރާގައި ސަލާމަތީ ފިޔަވަޅުތައް ވަރުގަދަކުރުމުގެ މުހިންމުކަން ވަރަށް ބޮޑަށް ފާހަގަކޮށްދޭ ހާދިސާއެކެވެ.
ބިނާކުރަނިވި ޚިޔާލުތަކާއެކު ލިޔުންތެރިކަމަށް އުފަލާއެކު މަރުޙަބާ ކިޔަމެވެ.
ޓެކްނޮލޮޖީ ހަބަރާއި ލިޔުން ހޮޅުއަށިތަކަށް.
ލޯތްބާއެކު ދިވެހިން އުފައްދާފައިވާ އުފެއްދުމެއް.