އާޓިފިޝަލް އިންޓެލިޖެންސް (އޭއައި) އިން އޯލްޓަރނޭޓިވް ފިޒިކްސްގެ ތަފާތު މައުލޫމާތު ތައް ހޯދަމުން ދާކަމަށް ފަހުގެ ސައިންޓިފިކް ދިރާސާއަކުން ފާހަގަވެއްޖެއެވެ.
ހަކަތަ، މާސް، ވެލޯސިޓީ މި ތިން ވޭރިއޭޝަނުގައި އައިންސްޓައިންގެ އައިކޮނިކް އީކުއޭޝަން އީ=އެމްސީ2 ހިމެނެއެވެ. އެކަމަކު އަލްބަޓް އައިންސްޓައިން އަށް މި ކޮންސެޕްޓްތައް އެންމެ ފުރަތަމަ އެނގެނީ ކިހިނެތް ހެއްޔެވެ؟ ފިޒިކްސް ދެނެގަތުމުގެ ކުރިން ކަމާ ގުޅޭ ވޭރިއަންޓްތައް ދެނެގަންނަން ޖެހެ އެވެ. ހަކަތައާއި، މާސްއާއި، ވެލޯސިޓީ ފަދަ ކޮންސެޕްޓްތަކާ ނުލައި އައިންސްޓައިންއަށްވެސް ރިލޭޓިވިޓީ ދެނެގަނެވިފައެއް ނުވެއެވެ. އެކަމަކު މި ކަހަލަ ވޭރިއޭބަލްތައް އޮޓަމެޓިކުން ފެނިދާނެ ހެއްޔެވެ؟ މިހެން ހެދުމުން ސައިންޓިފިކް ހޯދުން ވަރަށް ބޮޑަށް އަވަސްވެގެންދާނެ އެވެ.
މިއީ ކޮލަމްބިއާ އިންޖިނިއަރިންގެ ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން އާ އާޓިފިޝަލް އިންޓެލިޖެންސް ޕްރޮގްރާމަކަށް ކުރިމަތިކުރުވި ސުވާލެކެވެ. އޭއައި ޕްރޮގްރާމް ފަރުމާކޮށްފައިވަނީ ވީޑިއޯ ކެމެރާއެއްގެ ޒަރިއްޔާއިން ފިޒިކަލް އިމޯޝަނެއް އޮބްޒާވްކޮށް، ދެން އޮބްޒަވޭޓްކޮށްފައިވާ ޑައިނަމިކްސް ފުރިހަމައަށް ކިޔައިދޭ އަސާސީ ވޭރިއަންޓްތަކުގެ އެންމެ ކުޑަ ސެޓް ހޯދުމުގެ މަސައްކަތް ކުރުމަށެވެ.
މި ދިރާސާ ޝާއިއުކޮށްފައިވަނީ ނޭޗާ ކޮމްޕިއުޓޭޝަނަލް ސައިންސް ޖާނަލްގައި ޖުލައި މަހުގެ 25 ވަނަ ދުވަހުއެވެ.
ސައިންސްވެރިން ފެށުނީ ފިޒިކްސް ގެ ނަޒަރިއްޔާތަކުގެ ސިސްޓަމްގެ ރަގަޅު ވީޑިއޯ ފުޓޭޖްތައް ފީޑްކޮށްގެން ނެވެ. މިކަމުގެ ހައްލު އެމީހުންނަށް ކުރިން ވެސް އެނގެއެވެ. މިސާލަކަށް، ދެ ހަތިޔާރުގެ ތެރެއިން ކޮންމެ ހަތިޔާރެއްގެ އޭންގަލް އާއި ކޯނިއަލް ވެލޯސިޓީ އަކީ ހަމަ ސީދާ ހަތަރު "ސްޓޭޓް ވޭރިއަބަލްސް" ކަން އެނގޭ ސްވިންގް ޑަބަލް ޕެނަޑޯލް އެއްގެ ވީޑިއޯ އަކަށް އެމީހުން ފީޑްކުރެއެވެ. އެތައް ގަޑިއިރެއްގެ ތަހުލީލުތަކަށްފަހު، އޭ.އައި އިން އޭގެ ޖަވާބު 4.7 ހޯދިއެވެ.
"އަހަންނަށް ހީވީ މި ޖަވާބު ފުދޭވަރަކަށް ގާތްހެން،" މެކޭނިކަލް އިންޖިނިއަރިން ޑިޕާޓްމަންޓްގެ ކްރިއޭޓިވް މެޝިންލެބްގެ ޑިރެކްޓަރު، ހޮޑް ލިޕްސަން ވިދާޅުވި އެވެ. "ހާއްސަކޮށް އޭއައިއަށް އެއްވެސް މައުލޫމާތެއް ނެތި، ރަވާ ވީޑިއޯ ފުޓޭޖްތަކަށް އެކްސެސް ލިބިފައި ހުރުމުން ފިޒިކްސް ނުވަތަ ޖިއޮމެޓްރީގެ އަޅުގަނޑުމެން ބޭނުންވީ އޭގެ ނަމްބަރެއްގެ އިތުރުން ވޭރިއޭޝަންތަކަކީ ކޮބައިކަން އެނގެން. ހޮޑް ލިޕްސަން ވިދާޅުވިއެވެ.
ދެން ދިރާސާކުރި ފަރާތްތަކުން ކުރިއަށް ދިޔައީ މި ޕްރޮގްރާމުން ފާހަގަކުރެވުނު އަސްލު ވޭރިއޭބަލްތައް ތަސައްވުރު ކުރުމަށެވެ. އަމިއްލައަށް ވޭރިއޭޓިވްތައް އެކްސްޓްރެކްޓް ކުރުމަކީ އުނދަގޫ ކަމަކަށް ވީ ސަބަބަކީ މި ޕްރޮގްރާމަކީ އިންސާނުންނަށް އިނގޭނެ ފަދަ އިންޓިއުވިޓީ ގޮތަކަށް ސިފަނުކުރެވޭނެ ޕްރޮގްރާމަކަށް ވާތީ އެވެ. ބައެއް ތަހުލީލުތަކަށްފަހު، މި ޕްރޮގްރާމުން އިޚްތިޔާރުކުރި ދެ ވޭރިއޭޝަނެއް ހަތިޔާރުގެ އޭންގަލްތަކާ ވަރަށް ބޮޑަށް އެއްގޮތްކަމަށް ފެނިގެންދިޔަ ނަމަވެސް، އަނެއް ދެ ވޭރިއޭޝަން އަދިވެސް އޮތީ މިސްރާބެއްގެ ގޮތުގައެވެ.
"އެހެން ވޭރިއަންޓްތަކާ ގުޅުން ހުރި އެހެން ހުރިހާ އެއްޗަކާއި ހުރިހާ އެއްޗެއް ވެސް އަޅުގަނޑުމެން ނަށް ވިސްނޭ ނެޕީއާ ގުޅުވާލަން މަސައްކަތް ކުރީ: ކޯނިއަލް އެންޑް ލިނިއަރ ވެލޯސިޓީސް، ކައިނެޓިކް އެންޑް ޕޮޓެންޝިއަލް އެނާޖީ، އަދި އެނގިފައިވާ މިންވަރުގެ ތަފާތު ކޮމްބިނޭޝަންތައް،" ޑިއުކް ޔުނިވާސިޓީގެ އެސިސްޓެންޓް ޕްރޮފެސަރެއްގެ ގޮތުގައި މިހާރު މަސައްކަތް ކުރެއްވި ބޮޔުއާން ޗެން ޕީއެޗްޑީ '22' ތަފްސީލުކޮށްދެއްވި އެވެ. އެކަމަކު އެއްވެސް ކަމެއް މުޅިން އެއްގޮތް ވާހެން ހީނުވޭ." އޭއައި އިން ރަނގަޅު ޕްރިޑިކްޝަންތަކެއް ހަދަމުން ދިޔަ ހިސާބުން ފެށިގެން އޭއައި އަށް ހަތަރު ވޭރިއޭޝަނެއްގެ ސައްހަ ސެޓެއް ފެނުނު ކަމުގެ ޔަގީންކަން އެ ޓީމަށް އޮތް ކަމަށާއި ނަމަވެސް އެ ވާހަކަ ދައްކާ މެތަމެޓިކަލް ބަހުރުވަ އަދިވެސް ނުވިސްނޭ ކަމަށް އޭނާ ތަފްސީލުކޮށްދެއްވި އެވެ.
އެނގިފައިވާ ހައްލުތަކަކާއެކު އެހެން ބައެއް ފިޒިކަލް ސިސްޓަމްތައް ވެލިޑޭޓް ކުރުމަށް ފަހު ސައިންސްވެރިން ވަނީ ސިސްޓަމްތަކުގެ ވީޑިއޯތައް އިންޕުޓްކޮށް އޭގެ ސާފު ޖަވާބެއް ނޭނގޭ ކަމަށް ބުނެފަ އެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެއް ވީޑިއޯގައި ފެނިގެންދިޔައީ ލޯކަލް ޔޫސްޑް ކާރު ލޮޓެއް ގެ ކުރިމަތީގައި "އެއާ ޑާންސަރ" އެއް އުދުހެން އުޅޭ މަންޒަރު ތަކެވެ. އެތައް ގަޑިއިރެއްގެ ތަހުލީލުތަކަށްފަހު މި ޕްރޮގްރާމުން 8 ވޭރިއޭޝަނެއް ރައްދުކޮށްދެއެވެ. ހަމަ އެފަދައިން ބައްތިއެއްގެ ވީޑިއޯއަކުން ވެސް 8 ވޭރިއޭޝަނެއް އުފެއްދިއެވެ. ހޮލިޑޭ ފަޔާފައިޓާ ލޫޕް އިން ގިނިހިލަތަކުގެ ވީޑިއޯ ކްލިޕެއް އެމީހުން ދިން އިރު، އެ ޕްރޮގްރާމުން 24 ވޭރިއޭޝަނެއް ރައްދުކުރި އެވެ.
ވަކިން ޚާއްސަކޮށް ޝައުޤުވެރި ކުރުވަނިވި ސުވާލަކީ ކޮންމެ ސިސްޓަމަކަށް ވެސް ތަފާތު ސެޓެއް ތޯ، ނުވަތަ ޕްރޮގްރާމް އަލުން ފަށާ ކޮންމެ ފަހަރަކު ތަފާތު ސެޓެއް އުފެއްދިތޯ އެވެ.
"އަހަރެން އަބަދުވެސް ސުވާލުކުރިން، ބުއްދިވެރި އޭލިއަން ނަސްލަކާ ބައްދަލުވި ނަމަ، އަހަރެމެންނަށް ލިބިފައިވާ ފަދަ ފިޒިކްސް ގާނޫނުތައް އެމީހުން ހޯދާފައި ހުންނާނެތޯ، ނުވަތަ އެމީހުން މި ޔުނިވާސް އެހެން ގޮތަކަށް ސިފަކޮށްފާނެތޯ؟" ލިޕްސަން ބުންޏެވެ. ބައެއް ނަޒަރިއްޔާތަކަކީ އޮޅުންބޮޅުންބޮޑު ނަޒަރިއްޔާތަކެއް ކަމަށް ވެދާނެ، ސަބަބަކީ، އެ ނަޒަރިއްޔާތައް އަޅުގަނޑުމެން ނަށް ވިސްނައިދޭން މަސައްކަތް ކުރަނީ، އެ ނަޒަރިއްޔާތައް"
"މި އެކްސްޕެރިމެންޓްތަކުގައި އޭއައި އަލުން ފަށާ ކޮންމެ ފަހަރަކު ވޭރިއޭޓިވްތަކުގެ އަދަދު އެއްގޮތް ނަމަވެސް ކޮންމެ ފަހަރަކު ވެސް ވަކި ވޭރިއަންޓްތައް ތަފާތުވެ އެވެ. އެހެންވީމާ، ހަމަ ޙަޤީޤަތުގައިވެސް މި ކާއިނާތު ސިފަކުރެވޭނެ އެހެން ގޮތްތަކެއް އެބަހުރި، އަދި އަޅުގަނޑުމެންގެ ޚިޔާލަށް އެންމެ ފުރިހަމަ ނޫން ޚިޔާލަކަށް ވުމަކީ ވެސް އެކަށީގެންވާ ކަމެއް."
ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނާ ގޮތުގައި މި ބާވަތުގެ އޭއައި ގެ ސަބަބުން ސައިންސްވެރިންނަށް ކޮމްޕްލެކްސް އިމޯޝަންތައް ހާމަކުރުމަށް އެހީތެރިވެވިދާނެ އެވެ. "އަޅުގަނޑުމެން މި މަސައްކަތުގައި ވީޑިއޯ ޑޭޓާ ބޭނުންކުރި އިރު، ކޮންމެ ބާވަތެއްގެ އާރާ ޑޭޓާ ސޯސްއެއް ބޭނުން ކުރެވިދާނެ- ރާޑަރު އެރޭންޖް، ނުވަތަ ޑީއެންއޭ އެރޭންޖް، މިސާލަކަށް،" މިދިރާސާގެ ކަރުދާސް ލިޔުއްވި ކުއަންގް ހުއާންގް ޕީއެޗްޑީ '22' ތަފްސީލުކޮށްދެއްވި އެވެ.
މި މަސައްކަތަކީ ލިޕްސަން އާއި ފޫ ފައުންޑޭޝަން ޕްރޮފެސާ އޮފް މެތަމެޓިކްސް ކިއާންގް ޑޫގެ އެތައް ޒަމާނެއް ވީ ޝައުގުވެރިކަމުގެ ތެރޭގައި ސައިންޓިފިކް ގާނޫނުތަކުގައި ޑޭޓާ ޑީސްޓިލް ކޮށްލެވޭ ފަދަ އެލްގޮރިދަމްތަކެއް އުފެއްދުމަށް ކުރި މަސައްކަތެކެވެ. ލިޕްސަން އާއި މައިކަލް ޝްމިޓްގެ ޔޫރެކާ ސޮފްޓްވެއާ ފަދަ ކުރީގެ ސޮފްޓްވެއާ ސިސްޓަމްތަކުން އެކްސްޕެރިމެންޓަލް ޑޭޓާތަކުން ފްރީފޯމް ފިޒިކަލް ގާނޫނުތައް ޑިސްޓިލް ކުރެވިދާނެ ކަމަށާއި ނަމަވެސް އެ ވޭރިއޭޝަންތައް ކުރީބައިގައި ދެނެގަނެވިއްޖެ ނަމަ ނޫނީ ފްރީފޯމް ފިޒިކަލް ގާނޫނުތައް ޑިސްޓިލް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އެކަމަކު އެ ވޭރިއޭބަލްތައް އަދިވެސް ނޭނގޭ ނަމަ ދެން ވާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟
ޖޭމްސް އަދި ސެލީ ސްކޭޕާ ޕްރޮފެސާ އޮފް އިނޮވޭޝަންގެ މަގާމުގައި ވެސް ހުންނެވި ލިޕްސަން ގަބޫލް ކުރައްވާ ގޮތުގައި ސައިންސްވެރިން ނަށް ގިނަ ކަންތައްތަކެއް ނުބައިކޮށް މާނަ ކޮށްދެވިދާނެއެވެ. ނުވަތަ ނުވިސްނެނީ ހަމައެކަނި އެ ހާދިސާތައް ސިފަކުރުމަށް ރަނގަޅު ބަދަލުތަކެއް ގެނުވާ ތީ އެވެ. "އެތައް ހާސް އަހަރެއް ވަންދެން، މީހުން ދަންނަ އެއްޗެހި ތައް ވަރަށް ބާރަށް ނުވަތަ ލަސްލަހުން ދަތުރުކުރާކަން، އެކަމަކު ނިއުޓަން އަށް އޭނާގެ މަޝްހޫރު ލޯ އޮފް މޯޝަން އެފް=އެމްއޭ ދެނެގަނެވޭނެ ކަން ރަސްމީކޮށް ގުނާލެވުނީ ހިސާބުން،" ލިޕްސަން ފާހަގަ ކުރެއްވި އެވެ.
ތަރމޯޑައިނަމިކްސްގެ ޤާނޫނުތައް ރަސްމީ ސިފައެއްގައި ހެދުމުގެ ކުރިން، ޓެމްޕަރޭޗަރ އާއި ޕްރެޝަރ ބަޔާންކުރާ ވޭރިއަންޓްތައް ދެނެގަންނަން ޖެހުނެވެ. އަދި ސައިންޓިފިކް ދުނިޔޭގެ ކޮންމެ ދިމާލަކަށް ވެސް މިފަދަ ބަދަލުތައް ގެންނަންޖެހޭ ކަމަށް ބެލެވުނެވެ. މި ވޭރިއޭޝަނަކީ ކޮންމެ ތިއަރީއެއްގެވެސް ޕްރިސިޕަލްއެކެވެ. "އެހެން ކޮން ގާނޫނެއްތޯ ގެއްލިގެން މިއުޅެނީ ހަމައެކަނި ވޭރިއޭބަލްސް ނުލިބޭތީ؟" މި މަސައްކަތް ލީޑް ކުރެއްވި ޑޫ ސުވާލު ކުރެއްވި އެވެ.
މި ކަރުދާސް ވެސް ތައްޔާރުކުރީ މި އެކްސްޕެރިމެންޓްތަކުގެ ޑޭޓާ އެއްކުރުމުގައި އެހީތެރިވެދިން ސުނަންދް ރަގުޕަތީ އާއި އިޝާން ޗަންދްރަތްރެޔާ އެވެ. ޖުލައި 1، 2022 އިން ފެށިގެން ބޮޔުއާން ޗެން އަކީ ޑިއުކް ޔުނިވާސިޓީގެ އެސިސްޓެންޓް ޕްރޮފެސަރެކެވެ. މި މަސައްކަތަކީ އެމެރިކާގެ ވޮޝިންޓަން، ކޮލަމްބިއާ އަދި ހާވާޑް އެންއެސްއެފް އޭއައި އިންސްޓިޓިއުޓް ފޯ ޑައިނަމިކަލް ސިސްޓަމްސް ގުޅިގެން އޭއައި ބޭނުންކޮށްގެން ސައިންޓިފިކް ހޯދުން އަވަސް ކުރުމުގެ މަގުސަދުގައި ކުރިއަށް ގެންދާ މަސައްކަތެކެވެ.
ރިފަރެންސް:
"އޮޓޮމޭޓެޑް ޑިސްކަވަރީ އޮފް އަސާސީ ވޭރިއަންޓްސް އިން އެކްސްޕެރިމެންޓަލް ޑޭޓާ" އިން ބޯޔުއާން ޗެން، ކުއަންގް ހުއާންގް، ސުނަންދް ރަގުޕަތީ، އިޝާން ޗަންދްރަޓްރެޔާ، ކިއާންގް ޑޫ އަދި ހޯޑް ލިޕްސަން، 25 ޖުލައި 2022، ނޭޗާ ކޮމްޕިއުޓޭޝަނަލް ސައިންސް.
ބިނާކުރަނިވި ޚިޔާލުތަކާއެކު ލިޔުންތެރިކަމަށް އުފަލާއެކު މަރުޙަބާ ކިޔަމެވެ.
ޓެކްނޮލޮޖީ ހަބަރާއި ލިޔުން ހޮޅުއަށިތަކަށް.
ލޯތްބާއެކު ދިވެހިން އުފައްދާފައިވާ އުފެއްދުމެއް.