ދުނިޔޭގެ އެނބުރޭ ގޮތާ އެއްގޮތަށް ރަސްމީ ގަޑިތަކަށް ‘ލީޕް ސެކަންޑް’ އިތުރުކުރުމުގެ އާދަ 2035 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ހުއްޓާލާނެ ކަމަށް ދުނިޔޭގެ އެންމެ ކުރީގައި އޮތް މެޓްރޮލޮޖީ ބޮޑީން ނިންމައިފި އެވެ.
މިގޮތަށް ނިންމީ 18 ނޮވެމްބަރުގައި ޕެރިހުން ބޭރުގައި ބޭއްވި ޖެނެރަލް ކޮންފަރެންސް އޮން ވެއިޓްސް އެންޑް މީސަރސް (ސީޖީޕީއެމް) ގައި ދުނިޔޭގެ ސަރުކާރުތަކުގެ މަންދޫބުންނެވެ. މާނައަކީ 2035 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ނުވަތަ އޭގެ ކުރިން ވެސް ފަލަކީ ވަގުތު (ޔޫޓީ1 ގެ ނަމުން މަޝްހޫރު) އެޓޮމިކް ގަޑިތަކުގެ ސްޓޭޑިއަމް ޓިކް އަށް ބިނާކޮށް ކޯޑިނޭޓެޑް ޔުނިވާސަލް ޓައިމް (ޔޫޓީސީ) އާއި އެއް ސިކުންތަށް ވުރެ ދިގުވުމުގެ ހުއްދަ ލިބޭނެ އެވެ. 1972 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން މި ދެ ޓައިމް ސިސްޓަމް 0.9 ސިކުންތަށް ވުރެ ދުރަށް ޖެހިލި ކޮންމެ ފަހަރަކު ލީޕް ސެކަންޑެއް އިތުރު ކުރެވެ އެވެ.
އެޖެސްޓްމަންޓްތައް ހުއްޓުވުމަކީ ވަގުތާއި ގިނައިން މަސައްކަތްކުރާ ދިރާސާވެރިންނަށް ލިބުނު ކުރިއެރުމެއް ކަމަށް ކެނެޑާގެ ހެލިފެކްސްގައި ހުންނަ މެޓްރޮލޮޖީ ރިސާޗް ސެންޓަރުގެ ޑިރެކްޓަރު ޖެނެރަލް ޖޯޖެޓް މެކްޑޮނަލްޑް ވިދާޅުވެ އެވެ.
ލީޕް ސެކަންޑްސް އަކީ ލަފާކުރެވޭ އެއްޗެއް ނޫން. ސަބަބަކީ އެއީ ދުނިޔޭގެ ގުދުރަތީ އެނބުރޭ ގޮތަށް ބަރޯސާވާ އެއްޗެއް. އެއީ ސީދާ ޓައިމްކީޕިންގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ނިޒާމުތަކަށް ބުރޫއަރާ އެއްޗެހި. އެހެންކަމުން ޑިޖިޓަލް ޒަމާނުގައި ވެސް ގެއްލުން ލިބިދާނެ ކަމަށް މެކްޑޮނަލްޑް ވިދާޅުވެ އެވެ. ފޭސްބުކްގެ ބެލެނިވެރި ކުންފުނި މެޓާ އާއި ގޫގުލް އަކީ ލީޕް ސެކަންޑްސް ސްކްރެޕް ކުރުމަށް ގޮވާލާފައިވާ ޓެކް ކުންފުނިތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކުންފުނިތަކެކެވެ.
ބައިނަލްއަގްވާމީ ސިސްޓަމް އޮފް ޔުނިޓްސް (އެސްއައި) ވެސް ބަލަހައްޓާ ސީޖީޕީއެމް އިން ހުށަހަޅާފައި ވަނީ މަދުވެގެން ގަރުނެއްހާ ދުވަހު ލީޕް ސެކަންޑެއް އިތުރުކޮށްގެން ޔޫޓީ1 އާއި ޔޫޓީސީ ގާތްގަނޑަކަށް 1 މިނެޓް ސިންކް އިން ބޭރަށް ސްލައިޑް ކުރެވޭނެ ކަމަށެވެ. އެކަމަކު ބައިނަލްއަގްވާމީ އެހެން ޖަމިއްޔާތަކާ މަޝްވަރާކޮށް، ރާވާފައި ވަނީ 2026 ވަނަ އަހަރުގެ ނިޔަލަށް އެކަން އެގޮތަށް ނިންމުމަށެވެ.
2035 ވަނަ އަހަރުގެ ކުރިން ލީޕް ސެކަންޑް އުވާލުމަށް ގޮވާލި ސީޖީޕީއެމްގައި ކެނެޑާ، އެމެރިކާ އަދި ފްރާންސްގެ މަންދޫބުން ހިމެނޭ ނަމަވެސް އެ ހުށަހެޅުމާ ދެކޮޅަށް ވޯޓު ދިން ރަޝިޔާއިން ބޭނުންވަނީ ޓެކްނިކަލް މައްސަލަތަކާ ކުރިމަތިލުމަށް 2040 ވަނަ އަހަރަށް ނުވަތަ އޭގެ ފަހުން ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށެވެ.
ރަޝިޔާގެ ނިޒާމުގައި ލީޕް ސެކަންޑްސް ހިމެނޭއިރު، ގްލޯބަލް ޕޮޒިޝަން ސިސްޓަމް (ޖީޕީއެސް) އާއި އެހެނިހެން ނިޒާމުތަކުން މިހާރުވެސް އެކަންކަން ފައިދާހުރި ގޮތެއްގައި އަޅާނުލައެވެ. މި ނިންމުމުގެ މާނައަކީ ރަޝިޔާގައި އާ ސެޓެލައިޓްތަކާއި ގްރައުންޑް ސްޓޭޝަންތައް އިންސްޓޯލް ކުރަން ޖެހިދާނެ ކަމަށް ފްރާންސްގެ ސެވްރެސްގައި ހުންނަ އިންޓަނޭޝަނަލް ބިއުރޯ އޮފް ވެއިޓްސް އެންޑް މީސަރސް (ބީއައިޕީއެމް) ގެ ޓައިމް ޑިޕާޓްމަންޓްގެ ކުރީގެ ޑިރެކްޓަރު ފެލިސިޓާސް އަރިއާސް ވިދާޅުވެ އެވެ.
ޓެލެސްކޯޕްތައް އެލައިން ކުރުމަށް ޔޫޓީ1 އަށް ބަރޯސާވާ ފަލަކީ އިލްމުވެރިން ވެސް އެޖަސްޓް ކުރަން ޖެހޭނެ ކަމަށް ކޮލޮރާޑޯގެ ބޯލްޑަރގައި ހުންނަ ނޭޝަނަލް އިންސްޓިޓިއުޓް އޮފް ސްޓޭންޑަޑްސް އެންޑް ޓެކްނޮލޮޖީގެ ޓައިމް އެންޑް ފްރީކުއެންސީ ޑިވިޝަން ލީޑް ކުރާ އެލިޒަބަތު ޑޮންލީ ވިދާޅުވެ އެވެ. އެކަމަކު މިހާރުގެ ހާލަތަކީ ދެމެހެއްޓެނިވި ހާލަތެއް ނޫން ކަމަށާއި ކުރިއަށް އޮތްތަނުގައި ވެސް ގޯސްވަމުންދާނެ ކަމަށް ވެސް އޭނާ އިތުރަށް ވިދާޅުވި އެވެ. އެކި ޖަމިއްޔާތަކުން ލީޕް ސެކަންޑް ތަފާތު ގޮތަކަށް ޙަވާލުކުރެއެވެ. (މިސާލަކަށް ގޫގުލް އިން ރޭގަނޑު ދަންވަރު ޔޫޓީސީ ވަށައިގެން 24 ގަޑިއިރުގެ ތެރޭގައި އިތުރު ސިކުންތު ސްމީއާ އައުޓް ކުރެއެވެ). މިކަމުގެ ސަބަބުން ވަގުތުގެ މަސްދަރުތަކުގެ މެދުގައި ބައި ސިކުންތުގެ ތެރޭގައި އުފެދޭ އޮޅުން ބޮޅުން ބޮޑު ކަމަށް ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
ދިގު މުއްދަތަކަށް ހަނދު ދަމައިގަތުމުގެ ސަބަބުން ދުނިޔޭގެ އެނބުރުން ލަސްވި ނަމަވެސް، 2020 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ސްޕީޑް އަޕް ވުމުން ވެސް މި މައްސަލަ އިތުރަށް ބޮޑުވެ، ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ލީޕް ސެކަންޑެއް އިތުރު ކުރުމުގެ ބަދަލުގައި، ނައްތާލަން ޖެހިދާނެތީ އެވެ. ޔޫޓީސީއަށް ޖެހުނީ ހަމައެކަނި ދުނިޔެއަށް އިންތިޒާރު ކުރުމަށް ބީޓެއް ލަސްކުރަން، އެ ދުނިޔެއާ އެއްވަރަށް ކުރިއަށް ދިއުމަށް ކުރިއަށް ސްކިޕް ކުރާކަށް ނޫނެވެ. "އެއީ ވައްތަރެއްގެ ވައި2ކޭ މައްސަލައެއްގެ ގޮތުގައި ސިފަކުރެވޭ ކަމެއް، ސަބަބަކީ އެއީ ހަމައެކަނި އަހަރެމެން ދުވަހަކުވެސް ކުރިމަތިލާން ނުޖެހޭ ކަމެއް،" ޑޮންލީ ވިދާޅުވިއެވެ.
އިންޓަނޭޝަނަލް ޓެލެކޮމިއުނިކޭޝަންސް ޔޫނިއަން (އައިޓީޔޫ) އިން 2035 ވަނަ އަހަރު މި ބަދަލު ގެނައުމުގެ ޕްލޭންތަކަށް ހުރަސް އެޅިދާނެ ކަމުގެ ފުރުސަތު އެބައޮތެވެ. އެކަމަކު ޔޫޓީސީ ފެތުރުމުގެ ކޮންޓްރޯލް އައިޓީޔޫގެ ކޮންޓްރޯލްގައި އޮތް ކަމަށާއި، އެ ބަދަލު ގެންނަންވީ ވަގުތަކީ ރަނގަޅު ވަގުތެއް ނޫން ކަމަށް ދައުވާ ކުރެވިދާނެ ކަމަށް ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.
އިންސާނުންގެ ޓައިމްޕީސްތައް ދުނިޔޭގެ އެނބުރޭ ގޮތާ އެކު ކެލިބްރޭޓް ކުރެވިފައިވާތާ ހާސް އަހަރުތަކެއް ވެއްޖެ ނަމަވެސް، ގިނަ މީހުންނަށް ލީޕް ސެކަންޑް ގެއްލުމުން މާބޮޑު އަސަރެއް ނުކުރާނެ އެވެ. "ގިނަ ގައުމުތަކުގައި ހޫނު މޫސުމާއި ހޫނު މޫސުމާ ދެމެދު އެއް ގަޑިއިރުގެ ފިޔަވަޅެއް އެބައޮތް،" އަރިއާސް ބުންޏެވެ. "އެއީ އެއް ސިކުންތަށް ވުރެ މާ ބޮޑު ކަމެއް ނަމަވެސް އޭގެ އަސަރެއް ނުކުރޭ."އެވެ.
ކުރިއަށް އޮތް މެޓްރޮލޮޖިސްޓުންނަށް ޔޫޓީސީ އާއި ޔޫޓީ1 އަލުން އެއްގޮތް ކުރުމަށް ލީޕް ސެކަންޑަށް ވުރެ މާ ރީތި ގޮތްތަކެއް ހޯދިދާނެ އެވެ. އެ ތަފާތު ބޮޑުވާ ހިސާބުގައި، "މިވަގުތު އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤާބިލުކަމަށްވުރެ އެކަން ސުލްހަކުރުމުގެ ޤާބިލުކަން ރަނގަޅުވާނެ” ކަމަށް މެކްޑޮނަލްޑް ވިދާޅުވެއެވެ.
ނުވަތަ އެމީހުން އުނދަގޫ ނުކޮށްފާނެ ކަމަށް އަރިއާސް އިތުރަށް ބުނެއެވެ. އެ ތަފާތު ފުދޭވަރަކަށް ބޮޑުވުމުން ގައުމުތަކުގެ ގާނޫނީ ޓައިމް ޒޯން ދާއިމީ ގޮތެއްގައި އެއް ގަޑިއިރު ބަދަލުވެދާނެ ކަމަށް ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. ނުވަތަ އަޅުގަނޑުމެންގެ ވަގުތުގެ އިޙްސާސް އިރާއި މުޅިން ވަކިކޮށް، ދުވާލުގެ ނުވަތަ ރޭގަނޑުގެ އެކި ވަގުތުތަކުގައި އެކި ޤައުމުތަކުން އިރުގެ މަތިން ފެންނަ އެއް ދުނިޔޭގެ ޓައިމް ޒޯނެއް އުފެއްދުމަށް ވެސް ކުރެވިދާނެއެވެ. "އެއީ ހައްލަކަށް ވެދާނެ،" އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
ބިނާކުރަނިވި ޚިޔާލުތަކާއެކު ލިޔުންތެރިކަމަށް އުފަލާއެކު މަރުޙަބާ ކިޔަމެވެ.
ޓެކްނޮލޮޖީ ހަބަރާއި ލިޔުން ހޮޅުއަށިތަކަށް.
ލޯތްބާއެކު ދިވެހިން އުފައްދާފައިވާ އުފެއްދުމެއް.