ކޮންމެ އަހަރެއްގެ އޮކްޓޯބަރު މަހުގެ 8 ވަނަ ދުވަހަކީ ދުނިޔޭގެ ބޯވައިގެ ދުވަހެވެ. މި ދުވަހަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ކަނޑުގައި ލެއްވި އެންމެ ހައިރާންކުރުވަނިވި މަޚްލޫޤުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އޮކްޓޯޕަސް (ބޯވަ)ގެ ބުއްދިވެރިކަމާއި އެއިން ލިބޭ ހިތްވަރު ފާހަގަކުރުމަށް ޚާއްސަ ދުވަހެކެވެ.
ބޯވައިގެ ބުއްދިވެރިކަން:
ބޯވައަކީ ތިން ހިތާއި، ނޫކުލައިގެ ލެޔާއި، ސިކުންތުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ކުލަ ބަދަލުކޮށްލެވޭ ހަންގަނޑެއް ލިބިފައިވާ މަޚްލޫޤެކެވެ. މީގެ އިތުރުން، ބޯވައަކީ އެސޮރުގެ ހަށިގަނޑަށްވުރެ ކުޑަ ހޮރަކުންވެސް ފިލައިގެން ދިއުމުގެ ގާބިލިއްޔަތު ހުރި މަޚްލޫޤެކެވެ. ބޯވައަކީ ދިރާސާކުރެވިފައިވާ މަޚްލޫޤުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ބުއްދިވެރި އެއް މަޚްލޫޤު ކަމަށް ސައިންސްވެރިން ބުނެއެވެ.
ބޯވަގެ ކޮންމެ ފައެއްވެސް ވަކިވަކީން މަސައްކަތްކުރެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ހުރިހާ ފައެއްވެސް އެއްފަހަރާ ރަނގަޅަށް ހަރަކާތްތެރިވެއެވެ. ބޯވައަށް ތަންތައް ހުޅުވައި، މަގުތައް ހަނދާންކޮށް، ތަޖުރިބާއިން ދަސްކުރެވޭނެއެވެ. މިކަންކަމުން ދައްކައިދެނީ ބުއްދިވެރިކަން އެކި ގޮތްގޮތަށް ހުންނަ ކަމެވެ.
ބޯވަގެ ސިކުނޑި މަސައްކަތްކުރާ ގޮތް
ބޯވަގެ ސިކުނޑި މަސައްކަތްކުރާ ގޮތް ދެނެގަތުމަށް ދާދި ފަހުން ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ވަނީ ބޮޑެތި ކުރިއެރުންތަކެއް ހޯދާފައެވެ. އެމީހުންގެ ދިރާސާއިން ދައްކާ ގޮތުގައި، ބޯވަގެ ކޮންމެ ފައެއްގައިވެސް ވަކިވަކީން ނިންމުންތައް ނިންމުމުގެ ގާބިލިއްޔަތު ހުރި ނިއުރޯންތަކުގެ ބޮޑު ނެޓްވޯކެއް ހުރެއެވެ. މި ދިރާސާތަކުން ސައިންސްވެރިން ބުއްދިވެރިކަމަށް ބަލާ ގޮތް ބަދަލުކޮށްލިއެވެ. ބޯވައަކީ އެއް ސިކުނޑިއެއްގެ މައްޗަށް ބަރޯސާވާ މަޚްލޫޤެއް ނޫނެވެ. އެއީ އޭގެ ހަށިގަނޑުގެ އެކި ހިސާބުތަކަށް ކޮންޓްރޯލް ފެތުރިފައިވާ މަޚްލޫޤެކެވެ. މިއީ އަވަސް ރައްދުތަކާއި، އީޖާދީ ގޮތްގޮތަށް މައްސަލަތައް ހައްލުކުރުމަށް އެހީތެރިވާ ކަމެކެވެ.
އަމިއްލަ ނަފްސު ދެނެގަތުމުގެ ހެކިތައް
އެއް ދިރާސާއަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ބޯވައަށް އިންސާނުންނާ އެއްގޮތަށް ހީވުންތައް ކުރިމަތިވެއެވެ.
ރަބަރު އަތެއްގެ އިލިއުޝަން ބޭނުންކޮށްގެން ކުރި ދިރާސާއަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ބޯވައަށް އަމިއްލަ ހަށިގަނޑުގެ ހޭލުންތެރިކަން އިހުސާސްކުރެވެއެވެ. މިއީ ކުރިން އިންސާނުންނާއި މަދު ބައެއް ގަދީމީ ސޫފާސޫފީއަށް ޚާއްސަ ކަމެއް ކަމަށް ބެލެވުނު ކަމެކެވެ. މިފަދަ ހޯދުންތަކުން ދައްކައިދެނީ ބޯވައަކީ ހަމައެކަނި ރިއެކްޓްކުރާ މަޚްލޫޤެއް ނޫން ކަމެވެ. އެއީ އަމިއްލަ ނަފްސާއި ވަށައިގެންވާ މާހައުލާ މެދު ކޮމްޕްލެކްސް އިހުސާސްތަކެއް އުފައްދާ މަޚްލޫޤެކެވެ.
ކަނޑުގެ އާ ހޯދުންތައް
ބޯވަގެ ބުއްދިވެރިކަމާ ބެހޭ ދިރާސާތައް ކުރިއަށްދާއިރު، އަނެއް ބަޔަކު ވަނީ އާ ވައްތަރުތައް ހޯދާފައެވެ. އޮސްޓްރޭލިއާގެ އައްސޭރިފަށުން އެއް ކިލޯމީޓަރަށްވުރެ ފުން ހިސާބަކުން 'ޑަމްބޯ' ބޯވައެއް ވަނީ ފެނިފައެވެ. މި ޚާއްސަ ވައްތަރު، *Opisthoteuthis carnarvonensis* އިން ދައްކައިދެނީ ކަނޑުގެ ބޮޑު ބައެއް އަދިވެސް ހޯދިފައިނުވާ ކަމެވެ. އަދި އެހެން ދިރާސާއަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި، ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބާރުގަދަ ޝާކުގެ ބުރިކަށިމަތީގައި ބޯވައެއް ދަތުރުކުރާތަން ފެނިފައިވެއެވެ. މިއީ ބޯވަގެ ހައިރާންކުރުވަނިވި ބުއްދިވެރިކަމުގެ އިތުރު މިސާލެކެވެ.
ބޯވަގެ ހަރަކާތްތަކާއި ރާސްތާ
ކަނޑުގެ ސައިންސްވެރިން ވަނީ ބޯވަގެ 4,000 އަށްވުރެ ގިނަ އަތުގެ ހަރަކާތްތައް ރެކޯޑްކޮށްފައެވެ. ކޮންމެ ހަރަކާތެއްގެވެސް ވަކި މަގުސަދެއް ހުރެއެވެ؛ އެއީ ހިޔާވަހިކަން ހޯދުމާއި، ޝިކާރަކުރުމާއި، ދިފާއުވުމާއި، ހޯދާބެލުމެވެ. ކުރިމަތީގެ ފައިތަކުން ގިނައިން ހޯދާބަލާއިރު، ފަހަތުގެ ފައިތަކުން ފެނުގެ ތެރެއިން ދަތުރުކުރުމަށް އެހީތެރިވެއެވެ. މި ހޯދުންތަކުން ދައްކައިދެނީ ބޯވައަކީ ހަމައެކަނި ގުދުރަތީ ބާރަކަށް ބަރޯސާވާ މަޚްލޫޤެއް ނޫން ކަމެވެ. އެއީ ކޮންމެ ހާލަތަކަށްވެސް ގުޅޭ ރާސްތާތަކާއި ހަރަކާތްތަކެއް ބޭނުންކުރާ މަޚްލޫޤެކެވެ.
ކުރިމަތިލާންޖެހޭ ގޮންޖެހުންތައް
ބޯވަގެ ގާބިލިއްޔަތުތައް ހުރި ނަމަވެސް، އެއަށް ދިމާވާ ނުރައްކާތައް ދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ. ބާނާ މަސް ގިނަވުމުގެ ސަބަބުން ބޯވަގެ އާބާދީ ދަނީ މަދުވަމުންނެވެ. ގިނަ ބޯވަތައް ނަސްލު އުފެއްދުމުގެ ކުރިން ބާނާތީ، ކަނޑުގެ ހަމަޖެހުން ގެއްލެއެވެ. ޕްލާސްޓިކާއި ކެމިކަލްތަކުން ކަނޑު ތަޣައްޔަރުވުމުގެ ސަބަބުން އެސޮރު ދިރިއުޅޭ ތަންތަނަށް ގެއްލުން ލިބެއެވެ. ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑުގެ ހޫނުމިން މަތިވުމުގެ ސަބަބުންވެސް ބޯވައަށް އަސަރުކުރެއެވެ.
އިތުރު ކަންބޮޑުވުމަކީ އިންޑަސްޓްރިއަލް ބޯވަ ފާމިންގއެވެ. މިފަދަ ބުއްދިވެރި މަޚްލޫޤުން ކުދި ތަންތަނުގައި ބެހެއްޓުމަކީ އޭގެ ހައްގުތަކަށް އަރައިގަތުމެކެވެ. މި މަޚްލޫޤުން ކޮންމެ ދުވަހަކުވެސް ހޯދާބަލައި މައްސަލަތައް ހައްލުކުރެއެވެ؛ އެހެންކަމުން، އެއީގެ ގުދުރަތީ އުޅުމަށް ހުރަސް އެޅޭނެއެވެ. އެސޮރުގެ ހައްގުތައް ރައްކާތެރިކުރުމަށް އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަކީ އެސޮރުގެ ގުދުރަތީ މާހައުލުގައި ދިރިއުޅެން ދޫކޮށްލުމެވެ.
ގުދުރަތުން ލިބޭ ޓެކްނޮލޮޖީ
ބޯވައިން އާ ޓެކްނޮލޮޖީތަކަށް ހިތްވަރު ލިބެއެވެ. އެއް ރިޕޯޓަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި، ކަނޑުގެ އަޑީގެ ފޮޓޯތަކުން ސޮފްޓް ރޮބޮޓިކްސްގެ މުސްތަގުބަލަށް ބަދަލުތަކެއް ގެނެވިދާނެއެވެ. އިންޖިނިއަރުން ދިރާސާކުރަނީ ބޯވަގެ ފައިތައް ހަރަކާތްތެރިވާ ގޮތާއި އަދި ކުދި ތަންތަނުން ދަތުރުކުރާ ގޮތެވެ. މި ދިރާސާއިން މިހާރު މެޑިސިން، ސަލާމަތީ މަސައްކަތްތައް، އަދި ކަނޑުގެ އަޑި ހޯދާބެލުމަށް ބޭނުންކުރާ ފްލެކްސިބަލް ރޮބޮޓްތައް ޑިޒައިންކުރުމަށް އެހީތެރިވެއެވެ. ކޮންމެ އީޖާދަކުންވެސް ދައްކައިދެނީ ގުދުރަތުން ދަސްވާކަމެވެ. އަދި ކޮންމެ ދަސްކުރުމަކީ ގުދުރަތީ މާހައުލުގެ ދިރުން އެއްވެސް ގެއްލުމެއް ނުލިބި ހުންނަހާ ހިނދަކު އެއީ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތް ކަމެވެ.
ކަނޑުގެ ބުއްދިވެރިކަން ރައްކާތެރިކުރުން
ދުނިޔޭގެ ބޯވައިގެ ދުވަހަކީ ބުއްދިވެރިކަން އެކި ގޮތްގޮތަށް ހުންނަ ކަމުގެ ހަނދާނެކެވެ. މި ދުވަހުން މީސްތަކުންނަށް ގޮވާލަނީ އެކި ވައްތަރުގެ މަޚްލޫޤުންނަށް ބަލައި، އެސޮރުމެންގެ ހަރަކާތްތަކުގެ ފަހަތުގައިވާ ބުއްދިވެރިކަމަށް ސަމާލުކަން ދިނުމަށެވެ. ބޯވައާ ބެހޭ ދިރާސާތަކުން އީޖާދީ ގާބިލިއްޔަތާއި، ހަނދާނާއި، ބަދަލުތަކާ ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރުމުގެ ގުދުރަތީ ސިފަތަކަށް އަލިއަޅުވައިލައެވެ.
2025 ވަނަ އަހަރުގެ ހޯދުންތަކުން، އާ ވައްތަރުތައް ހޯދުމުން ފެށިގެން އެސޮރުމެންގެ ފައިތަކާއި، އަތްތަކުގެ ހައިރާންކުރުވަނިވި ފްލެކްސިބިލިޓީއާއި އަމިއްލަ ނަފްސު ދެނެގަތުމުގެ ހެކިތަކާ ހަމައަށް މި ހައިރާންކުރުވަނިވި މަޚްލޫޤާ ބެހޭގޮތުން އަދިވެސް ދަސްކުރަންޖެހޭ ކިތަންމެ ކަމެއް ހުރިކަން ހަނދާންކޮށްދެއެވެ.
ކަނޑު ރައްކާތެރިކުރުމަކީ ހަމައެކަނި އެސޮރުމެންގެ ދުނިޔެ ރައްކާތެރިކުރުމެއް ނޫނެވެ. އެއީ އެތަނުގައިވާ ބުއްދިވެރިކަން ހޯދާބެލުމުގެ ފުރުސަތު ދެމެހެއްޓުން ވެސް މެއެވެ.
**މައުލޫމާތު:** Earth.com
ބިނާކުރަނިވި ޚިޔާލުތަކާއެކު ލިޔުންތެރިކަމަށް އުފަލާއެކު މަރުޙަބާ ކިޔަމެވެ.
ޓެކްނޮލޮޖީ ހަބަރާއި ލިޔުން ހޮޅުއަށިތަކަށް.
ލޯތްބާއެކު ދިވެހިން އުފައްދާފައިވާ އުފެއްދުމެއް.